Bleu Arabia: Palaeolithic and underwater survey in SW Saudi Arabia and the role of coasts in Pleistocene dispersals

The role of coastal regions and coastlines in the dispersal of human populations from Africa and across the globe has been highlighted by the recent polarisation between coastal and interior models. The debate has been clouded by the use of the single term ‘coastal dispersal’ to embrace what is in fact a wide spectrum of possibilities, ranging from seafaring populations who spend most of their time at sea living off marine resources, to land-based populations in coastal regions with little or no reliance on marine foods. An additional complicating factor is the fact of Pleistocene and early Holocene sea-level change, which exposed an extensive coastal region that is now submerged, and may have afforded very different conditions from the modern coastal environment. We examine these factors in the Arabian context and use the term ‘Blue’ to draw attention to the fertile coastal rim of the Arabian Peninsula, and to the now submerged offshore landscape, which is especially extensive in some regions. We further emphasise that the attractions of the coastal rim are a product of two quite different factors, ecological diversity and abundant water on land, which have created persistently ‘Green’ conditions throughout the vagaries of Pleistocene climate change in some coastal regions, especially along parts of the western Arabian escarpment, and potentially productive marine environments around its coastline, which include some of the most fertile in the world. We examine the interplay of these factors in the Southwest region of Saudi Arabia and the southern Red Sea, and summarise some of the results of recent DISPERSE field investigations, including survey for Palaeolithic sites on the mainland, and underwater survey of the continental shelf in the vicinity of the Farasan Islands. We conclude that coastlines are neither uniformly attractive nor uniformly marginal to human dispersal, that they offer diverse opportunities that were spatially and temporally variable at scales from the local to the continental, and that investigating Blue Arabia in relation to its episodically Green interior is a key factor in the fuller understanding of long-term human population dynamics within Arabia and their global implications

Preliminary results of high resolution paleoceanography and paleoclimatology during sapropel S1 deposition (South Limnos Basin, North Aegean Sea).

Οι παλαιοπεριβαλλοντικές συνθήκες κατά τη διάρκεια απόθεσης του σαπροπηλού S1 στο Βόρειο Αιγαίο (πυρήνας βαρύτητας Μ-4, μήκους 2,53 m, λεκάνης νότιας Λήμνου) προσδιορίζονται με βάση την ποσοτική ανάλυση μικροπαλαιοντολογικών (βενθονικά και πλαγκτονικά τρηματοφόρα) και γεωχημικών (OC, δ13Corg) δεικτών. Χαρακτηριστικό του πυρήνα Μ-4 είναι η μεγάλη εμφάνιση του S1 που φτάνει το πάχος των 96 cm. Η μελέτη κατέδειξε ότι, το κατώτερο σαπροπηλικό στρώμα S1a αποτέθηκε σε θερμότερες συνθήκες, εντονότερης δυσοξίας, σε σχέση με το ανώτερο σαπροπηλικό στρώμα S1b.. Αύξηση της παραγωγικότητας και καλύτερη διατήρηση του οργανικού υλικού πιστοποιήθηκαν στο κατώτερο τμήμα του S1. Η διακοπή των σαπροπηλικών συνθηκών στα 8,0 Ka BP που χαρακτηρίζεται κυρίως από την αύξηση της σχετικής συχνότητας των συμφυρματοπαγών μορφών των βενθονικών τρηματοφόρων υποστηρίζει συνθήκες υψηλής οξυγόνωσης του πυθμένα και εισροή γλυκών υδάτων.The paleoenviromental conditions during the depositional interval of sapropel S1 in the northeastern Aegean (gravity core M-4, length 2.53 m; south Limnos basin) are studied based on quantitative micropaleontological (benthic and planktonic foraminifera) and geochemical (OC, δ13Corg) analyses. Special feature of core M-4 is the thickness of S1 layer (96 cm). Our study points that sapropelic layer S1a has been deposited in more dysoxic and warmer conditions in respect to S1b. Both primary productivity and preservation of organic material are more intense during the lower part of S1. An interruption of the sapropelic conditions at 8.0 Ka BP which is mainly characterized by the increase of agglutinated foraminiferal forms confirms both higher oxygen bottom conditions and freshwater input

HIGH-RESOLUTION GEOMORPHOLOGICAL MAPPING OF THE SHALLOW CONTINENTAL SHELF WEST OF THE KAVALA BAY, NORTH AEGEAN

Σημαντικές γεωμορφολογικές δομές του ρηχού τμήματος της υφαλοκρηπίδας δυτικά του Κόλπου της Καβάλας χαρτογραφήθηκαν χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από μια υδρογραφική αποτύπωση (τον Ιούνιο 2014) 320 ναυτικών μιλίων, η οποία περιελάμβανε υψηλής διακριτικότητας πολυδεσμική βαθυμετρική καταγραφή και διασκόπηση πυθμένα με σεισμική ανάκλαση. Αναγνωρίστηκε ένα σύστημα ρηγμάτων αποτελούμενο από ένα σετ δυο κυρίων κανονικών ρηγμάτων (καταγεγραμμένο μήκος και μετρημένο κατακόρυφο άλμα αυτών: 12 χλμ, 5 χλμ και > 40 μ, 25 μ, αντίστοιχα,) με έντονη επιφανειακή εκδήλωση στο θαλάσσιο πυθμένα, καθώς και τρία δευτερεύοντα ρήγματα νότια των κύριων ρηγμάτων, τα οποία φανερώνουν συνιζηματογενή τεκτονισμό. Η εντυπωσιακή διαφορά στις υφές των ιζημάτων που καλύπτουν αφενός το υποκείμενο ρηξιτέμαχος του βορειότερου κυρίου ρήγματος και αφετέρου την οροφή του νοτιότερου κυρίου ρήγματος δείχνει τη σημαντική επίδραση του τεκτονισμού στις ιζηματολογκές διεργασίες της περιοχής μελέτης. Όσον αφορά τις υπάρχουσες γεωμορφές, οι περισσότερο ενδιαφέρουσες είναι εκείνες των αμμωδών θινών στο βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης, ευρισκόμενες σε βάθη από 25 μ μέχρι τουλάχιστον 65 μ. Οι μεγάλες διαστάσεις τους καθώς και ο προσανατολισμός τους ως προς την ακτογραμμή υποδηλώνουν ως μηχανισμό σχηματισμού τους την δράση ισχυρών πυθμιαίων ρευμάτωνProminent geomorphological features of the shallow continental shelf west of the Kavala Bay (Loutra Eleftheron-Nea Peramos) were mapped using the data from a hydrographic survey (June 2014) of 320 nautical miles during which high resolution multibeam bathymetry and seismic-reflection subbottom profiling were carried out simultaneously. A fault zone comprised by a set of two primary sigmoidal gravity faults (recorded lengths and measured offsets: 12 km, 5 km and > 40 m, 25 m, respectively), with distinct expression on the seabed, and three other secondary gravity faults situated southern of the major faults, revealing synsedimentary tectonics, was identified. The striking difference between the texture of the footwall block sediments of the northern major fault and the texture of the sediments occupying the deep hanging wall block of the southern major fault emphasizes the impact of local tectonics on the sedimentary evolution of the study area. Concerning the observed bedforms, the most interesting were the sand dunes occurring at depths from 25 m to 65 m at least and occupying the northeast part of the study area. Their large dimensions and orientation in relation to the coastline position imply as a mechanism for their formation intense bottom-current activity

Blue Arabia : Palaeolithic and Underwater Survey in SW Saudi Arabia and the Role of Coasts in Pleistocene Dispersal

The role of coastal regions and coastlines in the dispersal of human populations from Africa and across the globe has been highlighted by the recent polarisation between coastal and interior models. The debate has been clouded by the use of the single term ‘coastal dispersal’ to embrace what is in fact a wide spectrum of possibilities, ranging from seafaring populations who spend most of their time at sea living off marine resources, to land-based populations in coastal regions with little or no reliance on marine foods. An additional complicating factor is the fact of Pleistocene and early Holocene sea-level change, which exposed an extensive coastal region that is now submerged, and may have afforded very different conditions from the modern coastal environment. We examine these factors in the Arabian context and use the term ‘Blue’ to draw attention to the fertile coastal rim of the Arabian Peninsula, and to the now submerged offshore landscape, which is especially extensive in some regions. We further emphasise that the attractions of the coastal rim are a product of two quite different factors, ecological diversity and abundant water on land, which have created persistently ‘Green’ conditions throughout the vagaries of Pleistocene climate change in some coastal regions, especially along parts of the western Arabian escarpment, and potentially productive marine environments around its coastline, which include some of the most fertile in the world. We examine the interplay of these factors in the Southwest region of Saudi Arabia and the southern Red Sea, and summarise some of the results of recent DISPERSE field investigations, including survey for Palaeolithic sites on the mainland, and underwater survey of the continental shelf in the vicinity of the Farasan Islands. We conclude that coastlines are neither uniformly attractive nor uniformly marginal to human dispersal, that they offer diverse opportunities that were spatially and temporally variable at scales from the local to the continental, and that investigating Blue Arabia in relation to its episodically Green interior is a key factor in the fuller understanding of long-term human population dynamics within Arabia and their global implications

GEOMORPHOLOGY, SEDIMENTOLOGY AND GEOCHEMISTRY IN THE MARINE AREA BETWEEN SIFNOS AND KIMOLOS ISLANDS, GREECE

Στην ελάχιστα μελετημένη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των νησιών Σίφνου και Κιμώλου πραγματοποιήθηκε μια εκτεταμένη ωκεανογραφική μελέτη, με σκοπό την καταγραφή της υποθαλάσσιας μορφολογίας και των χαρακτηριστικών των επιφανειακών ιζημάτων, καθώς και της πηγής προέλευσης αυτών. Έγιναν καταγραφές με πολυδεσμικό βυθόμετρο και δειγματοληψίες επιφανειακών ιζημάτων με box corer με το Ω/Κ Αιγαίο και ακολούθησαν αναλύσεις μεγέθους κόκκων, ορυκτολογίας και γεωχημείας. Ένα μεγάλο βαθυμετρικό βύθισμα εντοπίστηκε βόρεια της Κιμώλου, με μέγιστο βάθος 743 μ., που συγκεντρώνει λεπτόκοκκα ιζήματα. Η κατανομή των ιζημάτων ως προς το μέγεθος κόκκων χαρακτηρίζεται από σταδιακή μείωση του μεγέθους από νότο προς βορρά. Η ορυκτολογική σύσταση περιλαμβάνει ασβεστίτη, Mg-ασβεστίτη, αραγωνίτη, δολομίτη, χαλαζία, Κ-άστριους, πλαγιόκλαστα, αμφίβολους και αργιλικά ορυκτά. Οι κύριες ιζηματολογικές επαρχίες που αναγνωρίστηκαν είναι 1) η ρηχή περιοχή πλησίον της Κιμώλου, με υψηλό περιεχόμενο σε Si, Al, K, Rb και Ba, 2) η βαθιά περιοχή δυτικά της Σίφνου, όπου εμφανίζεται και το μεγάλο βύθισμα, που χαρακτηρίζεται από υψηλό περιεχόμενο σε Fe, Ti, Na, Mg, S, Cr, Cu, Ni, V, Zn και 3) το στενό μεταξύ Σίφνου και Κιμώλου, με υψηλότερο περιεχόμενο σε Ca, S και Sr. Στο βύθισμα αυτό, παρατηρήθηκε σημαντικός εμπλουτισμός των ιζημάτων σε μαγγάνιο, ενώ τα οξείδια του Mn φαίνεται να προσροφούν διάφορα μέταλλα.An extensive oceanographic survey was conducted in the marine area between Kimolos and Sifnos Islands, a rather poorly-studied sector of the Aegean Sea, in order to gain better understanding of submarine geomorphological features and associated sediment provenance. Multi-beam bathymetry and surface sediment sampling with a box corer were carried out on board R/V Aegaeo, followed by grain-size analysis, XRD and XRF measurements. A large circular depression was identified north of Kimolos reaching a water depth of 743 m, filled with fine grained sediments. Surface sediment distribution is characterized by gradual decrease in grain-size from silty sand to silt in a S-N direction. The mineralogical composition comprises calcite, Mgcalcite, aragonite, dolomite, quartz, K feldspars, plagioclase, amphiboles and clay minerals. Major sediment provinces identified were: (i) the shallow sector proximal to Kimolos, characterized by higher contents in Si, Al, K, Rb and Ba; (ii) the deep area west of Sifnos, including the large depression, characterized by higher contents in Fe, Ti, Na, Mg, S, Cr, Cu, Ni, V, Zn; and (iii) the south passage between Kimolos and Sifnos, which exhibits higher Ca, S, and Sr contents. Manganese enrichment was observed in and around the bathymetric depression, where Mn oxides act efficiently as scavengers of a suite of metals